Uit onderzoek is gebleken dat slechts 1 op de 5 paarden een goed passend zadel heeft. Tevens loopt 1 op de 5 paarden met een zadel dat dusdanig slecht is, dat het ernstige schade aan de gezondheid van het paard toebrengt! Ik ben daarom eens gaan 'Googlen' op internet en heb diverse zadelpassers gebeld om te leren waar je op moet letten bij het (aan)passen van een zadel.
Voor het magazine 'Pura Pasión' van de 'Vereniging van het Spaanse paard in Nederland', heb ik jaren geleden dit artikel geschreven. Ik vind het nog steeds een waardevol artikel en wil het daarom ook hier delen.
Onderstaand verhaal is niet bedoeld om zelf je zadel aan te passen, maar geeft indicaties om te checken of jouw zadel (nog) goed ligt op je paard. Herken je dingen waaruit kan blijken dat jouw zadel niet (meer) goed past? Neem dan contact op met een zadelpasser. Zij hebben de kennis en zadels om te testen op jouw paard. Je vindt diverse zadelpassers op deze website, klik daarvoor >> HIER <<
Herken je dit gedrag?
Een paard geeft vaak zelf al bepaalde tekenen van ongemak als het zadel niet goed ligt.
Let daarom goed op de volgende verschijnselen:
- droge plekken onder het zadel na het rijden; asymmetrische verdeling van zweetplekken;
- de vacht onder het zadel is gekruld of afgebroken;
- je paard is opstandig bij het opzadelen en/of aansingelen;
- de huid is verdikt na het rijden;
- je paard houdt zich in of loopt niet graag nageeflijk;
- je paard heeft moeite met de lengtebuiging;
- vluchtgedrag tijdens het rijden; een paard wat pijn heeft zal van nature proberen te vluchten.
Als 1 van bovenstaande kenmerken je bekend voorkomt, is het raadzaam je zadel na te (laten) kijken.
Zet het paard hiervoor op een vlakke bodem en zorg ervoor dat hij zoveel mogelijk vierkant staat en dat hij niet op rust staat met een achterbeen, als je jouw zadel controleert. De hals (hoofd) moet recht naar voor staan.
Waar hoort je zadel te liggen
Een zadel hoort minimaal 3 vingers (5 cm) achter het schouderblad te liggen en mag niet voorbij de laatste rib (T18) komen. Op het plaatje van het skelet kun je heel goed zien hoe het paard gebouwd is. Voel dus goed of het zadel (de boom/kopijzer) achter de schouder ligt. Doe dit zowel links als rechts, want het paard kan 1 schouder hebben die wat meer naar achter staat. Voel daarna of het zadel niet te lang is. Als je aan de zijkant voelt (waar het streepje naar de laatste rib staat op het plaatje) is de rib meestal goed te voelen. Probeer dan te voelen hoe de rib naar boven loopt. De rib loopt altijd wat schuin naar voren, bij sommige paarden een beetje schuin en bij andere erg schuin. Je kunt de rib niet voelen tot helemaal bovenaan, daar ligt een dikke spier overheen, maar je kunt de schuine lijn wel doortrekken en zo vaststellen waar de rib aan de wervelkolom bevestigd is.
Juiste breedte kopijzer
Is het kopijzer (ook wel (voor) boom genoemd) van je zadel wel de juiste breedte voor je paard? Dit kun je het beste zien door naast de hals van paard te gaan staan. Als je het bovenste zweetblad oplift, zie je bovenaan nog een stukje van de boom (meestal ‘verpakt’ in een half rond leren zakje). Als je je hand langs deze lijn legt, hoort dit evenwijdig te lopen aan de lijn van je paard.
De vorm van de boom
De vorm van de boom, in vergelijking met de vorm van de rug van het paard, is erg belangrijk om een goed passend zadel te vinden. De rug van bijvoorbeeld een PRE heeft vaak een lichte welving, waardoor een rechte boom niet goed passend zal zijn. Een rechte boom, op een gewelfde rug, veroorzaakt pijnlijke drukpunten bij de voorboom en de achterboom op de rug van het paard. Een paard met een rechte rug zal problemen krijgen wanneer er een bananenboom op gepast wordt. Het zadel zal dan ernstige drukpunten veroorzaken direct onder het middelpunt omdat het als het ware schommelt. Het is belangrijk dat er gekeken wordt naar een boom met een zelfde welving als de rug van het paard. Er zijn een aantal zadelmakers die een bananenboom in hun assortiment hebben.
Hoek boompunten, kussens en rails
De hoek van de boompunten, kussens en de rails zijn erg belangrijk, ze moeten namelijk dezelfde hoek hebben als de paardenrug om een comfortabel gevoel te krijgen. Een voorboom/kussen/rails met een scherpe hoek zal drukpunten creëren op een rechte rugspier.
Ligt de wervelkolom vrij?
Er dient genoeg schoftruimte te zijn, zowel vóór als ná het aansingelen. Bij een zadel dat er los op ligt, moet je met je hand onder de voorboom kunnen en makkelijk kunnen bewegen bovenop de schoft, bovenop en naast de wervelkolom. Er moet voldoende ruimte zijn om je hand over de schoft te laten glijden, zowel met als zonder ruiter er op. Als het zadel aangesingeld is en de ruiter zit op het zadel, dan zal het zadel sowieso nog een stuk zakken. Ook aan beiden zijkanten van de wervelkolom moet voldoende ruimte zijn. Probeer om je vingers te kunnen spreiden onder de voorboom en stel je voor wat het zadel doet met de rug van het paard.
Ligt het zadel in balans?
Bij de meeste zadels hoort het diepste punt in het midden te liggen, ligt het diepste punt meer naar voor of meer naar achter, dan ligt het zadel niet goed in balans en geeft het voor of achter op de rug teveel druk en zal je moeten kijken of de boommaat wel correct is voor het paard; is de boom niet te smal of juist te wijd?
De vulling van de kussens
Bekijk de kussens van je zadel eens goed, zijn beiden kanten gelijk gevuld en voel of er geen harde plekken, bulten of oneffenheden in de vulling zitten. De vulling is de schokbreker tussen jou en het paard, de vulling moet dus veerkrachtig zijn. Als de vulling heel hard is, is er geen demping meer. Te harde of oneffen kussens kunnen veel rugproblemen veroorzaken.
De druk van de kussens gelijk?
De kussens moeten de druk van het zadel en de ruiter gelijkmatig verdelen over de rug. Dit kun je voelen door met je hand onder de kussens door te schuiven. Vaak zie je zadels die alleen voor en achter op de rug liggen en in het midden niet. We noemen dit bruggen omdat er een bruggetje gevormd wordt tussen de voor en achterkant.
Het aanmeten bij atrofie
Veel paarden hebben in meer of mindere mate atrofie achter het schouderblad. Vaak komt atrofie aan de rechterkant meer voor dan aan de linkerkant. Het zadel mag nooit direct aangepast worden aan de atrofie; je paard zal dan nooit de kans krijgen om zijn spieren opnieuw te ontwikkelen. Atrofie is namelijk het ontbreken van spieren die er wel hadden moeten zijn. Je kunt de ‘tijdelijk ontbrekende’ spieren vervangen door het gebruik van een dunne pad. Hier is echter ook ervaring bij vereist omdat je het probleem kunt vergroten wanneer je een pad verkeerd aanmeet. Zodra de spieren zich weer voldoende ontwikkeld hebben kun je de pad weglaten. Dit is dan ook het moment om opnieuw je zadel te laten beoordelen door een deskundige.
Is het zadel geschikt voor de ruiter?
Het zadel moet ook goed passen voor de ruiter. Een zadel waarin je goed in balans zit, maakt het rijden voor de ruiter veel makkelijker. Als je ontspannen in het zadel gaat zitten, moeten je schouder, heup en hak op 1 rechte verticale lijn liggen, zonder dat je hiervoor moeite hoeft te doen.
Maat van het paard in relatie tot de ruiter
Het komt natuurlijk ook voor dat de billen van de ruiter te groot zijn voor de rug van het paard. Het paard kan vanwege zijn korte rug slechts een 17” zadel hebben maar de ruiter heeft 18” nodig. Wat doe je dan? Een goede zadelmaker zal kijken naar de mogelijkheden om voor paard en ruiter een comfortabele en goed passende oplossing te vinden. Er zijn mogelijkheden om het zadel dusdanig aan te passen dat deze voor zowel paard als ruiter perfect past. Dit is echter vakwerk en zo kom je weer bij een gecertificeerde professionele zadelmaker uit.
Tot slot moet je het zadel tijdens het rijden laten bekijken. Let dan goed op of het zadel niet klappert achterop de rug. Dit kun je het beste in draf bekijken. Let er verder op dat het zadel goed in het midden ligt, bekijk dit altijd van achter het paard; wanneer het paard op een rechte lijn loopt in stap en/of draf. Een zadel dat scheef ligt komt tegen de ruggenwervels aan en kan daardoor veel problemen veroorzaken.
Een goed passend zadel kan veel ellende voorkomen en maakt het rijden een stuk makkelijker en plezieriger voor paard en ruiter! Als je na het lezen van deze tips twijfelt, laat je zadel dan eens controleren door een (gediplomeerd) zadelpasser/zadelmaker.
Dit artikel is destijds tot stand gekomen in samenwerking met diverse zadelpassers. Ben je op zoek naar een zadelpasser?
Klik dan op onderstaande button.